Wybory prezydenckie w Polsce

Wybory prezydenckie – wybory, w których wybiera się Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Odbywają się one co 5 lat na zarządzenie marszałka Sejmu, chyba że z jakiegoś powodu (głównie z powodu śmierci lub rezygnacji z urzędu prezydenta) kadencja prezydenta zakończy się szybciej. Ta sama osoba może sprawować urząd prezydenta jedynie przez dwie kadencje. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom Polski, którzy ukończyli 35 lat, nie są pozbawieni praw wyborczych do Sejmu i zbiorą przynajmniej 100 tysięcy podpisów osób popierających ich kandydaturę. Czynne prawo wyborcze posiadają wszyscy pełnoletni obywatele Polski, również ci zamieszkali na stałe za granicą (od 2000 roku mogą głosować również w drugiej turze).

Procedura

Prezydentem zostaje ten kandydat, który otrzyma ponad połowę wszystkich ważnie oddanych głosów. Frekwencja wyborcza nie wpływa na ważność wyborów (trzeba dodać, iż w Polsce podczas wyborów prezydenckich jest ona najwyższa). W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej liczby głosów, dwa tygodnie później odbywa się II tura głosowania, w której uczestniczą dwaj kandydaci z największą liczbą głosów z I tury. Dla zwycięstwa w II turze wystarczy otrzymać więcej głosów niż inny kandydat. Jeżeli przed II turą którykolwiek z dwóch kandydatów, którzy do niej przeszli, wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w II turze dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w I turze. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o kolejne 14 dni. Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie wówczas informuje, w drodze uchwały, o dopuszczeniu nowego kandydata wyborów prezydenckich w II turze oraz podaje do publicznej wiadomości datę przeprowadzenia ponownego głosowania.

W III RP wybory prezydenckie przypadały jesienią, dopóki nie zmieniło się to z powodu śmierci Lecha Kaczyńskiego.

Konstytucja RP wyborom prezydenta RP poświęca artykuły 127-130, ustalając: powszechność, równość wyborów, a także bezpośredniość i tajność głosowania. Szczegółowe zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności określa dział V ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1319).

Wyniki wyborów

Rok	Zwycięzca	I tura	Poparcie w I turze	II tura	Poparcie w II turze	Objęcie urzędu (zaprzysiężenie)
Wybory prezydenckie w II RP:
1922	Gabriel Narutowicz	9 grudnia, godz.14:10	62 głosy (IV/V)	9 grudnia, godz.19:15	289 głosów	11 grudnia
1922	Stanisław Wojciechowski	20 grudnia	298 głosów	nie odbyła się		22 grudnia
1926	Józef Piłsudski	31 maja	292 głosy	nie odbyła się		nie przyjął urzędu
1926	Ignacy Mościcki	1 czerwca	215 głosów (I)	1 czerwca	281 głosów	4 czerwca
1933	Ignacy Mościcki	8 maja	332 głosy	nie odbyła się		9 maja
1939	Na mocy Konstytucji kwietniowej Ignacy Mościcki mianował na swojego następcę kolejno: Edwarda Rydza-Śmigłego, Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego, Władysława Raczkiewicza.
Wybory prezydenckie w Polsce Ludowej:
1947	Bolesław Bierut	5 lutego	443 głosy	nie odbyła się		5 lutego
1989	Wojciech Jaruzelski	19 lipca	270 głosów (50,28%)	nie odbyła się		19 lipca
Wybory prezydenckie w III RP:
1990	Lech Wałęsa	25 listopada	6 569 889 głosów (39,96%)	9 grudnia	10 622 696 głosów (74,25%)	22 grudnia
1995	Aleksander Kwaśniewski	5 listopada	6 275 670 głosów (35,11%)	19 listopada	9 704 439 głosów (51,72%)	23 grudnia
2000	Aleksander Kwaśniewski	8 października	9 485 224 głosy (53,90%)	nie odbyła się		23 grudnia
2005	Lech Kaczyński	9 października	4 947 927 głosów (33,10%) (II miejsce)	23 października	8 257 468 głosów (54,04%)^[2]	23 grudnia
2010	Bronisław Komorowski	20 czerwca	6 981 319 głosów (41,54%)	4 lipca	8 933 887 głosów (53,01%)^[4]	6 sierpnia
2015	Andrzej Duda	10 maja	5 179 092 głosy (34,76%)	24 maja	8 630 627 głosów (51,55%)^[7]	6 sierpnia
2020 (I)	nie odbyły się
2020 (II)	Andrzej Duda	28 czerwca	8 450 513 głosów (43,50%)	12 lipca	10 440 648 głosów (51,03%)^[10]	6 sierpnia